Σπύρος
Μαρκέτος
Μέρος
2ο - Ολιγαρχία και δουλεία
Το
χρέος δεν είναι μάστιγα σταλμένη από
το θεό ούτε στοιχείο της φύσης. Αν το
προσεγγίσουμε ρεαλιστικά, με κανέναν
τρόπο δεν οφείλεται σε κάποια υποτιθέμενα
προσωπικά ή συλλογικά κουσούρια των
χρεωμένων. Είναι μια πανάρχαιη και
θεσμοποιημένη κοινωνική σχέση, συνδέει
ομάδες και άτομα που χρωστούν με ομάδες
και άτομα που έχουν να λαμβάνουν.
Κοινωνικό
δεδομένο ασύμμετρο όσο και άδικο,
αντανακλά σχέσεις εξουσίας επίσης
άδικες όσο και ασύμμετρες κι εντέλει
βασισμένες κρυφά ή απροκάλυπτα στη βία.
Ο ωκεανός χρέους κάτω από τον οποίο
ασφυκτιά σήμερα η παγκόσμια οικονομία
φτιάχτηκε λογιστικά από τους
χρηματοπιστωτικούς μηχανισμούς κυρίως
μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, στον
μονοπολικό κόσμο όπου κυριαρχούσαν οι
ΗΠΑ, κόσμο που σήμερα καταρρέει.
Σε
τελική ανάλυση το χρέος στηρίζεται στο
φαινόμενο που περιγράφηκε ως
“στρατιωτικοποίηση του αμερικανικού
καπιταλισμού”.
Από
την αυγή της ιστορίας οι μηχανισμοί
χρέους (με περιστασιακή εξαίρεση το
εμπορικό χρέος) μεταφέρουν πλούτο από
τους πολλούς στους λίγους, από τους
αδύναμους στους ισχυρούς, από τους
φτωχούς στους πλούσιους. Στο διάβα των
αιώνων το χρέος τροφοδοτεί την ολιγαρχική
πολιτική, η οποία σήμερα φέρνει κοινωνική
πόλωση κολοσσιαίας κλίμακας, δίχως
ιστορικό προηγούμενο. Η δημοκρατία
σημειώνει προόδους σε άλλα πεδία, αλλά
όχι όσον αφορά τη μοιρασιά του πλούτου.
Αυτή γίνεται ολοένα πιο άνιση, με το
χρέος να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο.
Ποιοι
είναι σήμερα εκείνοι που έχουν να
εισπράττουν, οι δανειστές; Χονδρικά το
1%, ενώ τα περισσότερα τα κερδίζει ένα
ελάχιστο κλάσμα αυτού του 1%, μια
χρηματιστική ολιγαρχία. Όχι τυχαία
τούτη η λέξη, ολιγαρχία, γνωστή στην
αρχαία Ελλάδα, προσελκύει ξανά το
ενδιαφέρον μελετητών και ακτιβιστών.
Στην
επιστημονική χρήση του όρου, ολιγαρχία
σημαίνει ότι ελάχιστοι ισχυροί, οι
ολιγάρχες, περιφρουρούν την κοινωνική
τους θέση και τους θησαυρούς τους
αξιοποιώντας τον τεράστιο πλούτο τον
οποίο ελέγχουν. Πλούτο που συμπεριλαμβάνει
το χρέος όλων των υπόλοιπων, ιδιωτικό
ή δημόσιο.
Τα
δικά μας χρέη δηλαδή είναι χρεόγραφα
στα δικά τους χαρτοφυλάκια. Αυτοί είναι
ολιγάρχες επειδή όλοι εμείς οι υπόλοιποι
τούς χρωστούμε. Αν το δήθεν χρέος μας
προς αυτούς διαγραφεί, όπως είναι σωστό
και πρέπον, τότε παύουν να είναι ολιγάρχες.
Η ιστορία δείχνει όμως πως όσο παραμένουν
στη θέση τους οι ολιγάρχες δεν αφήνουν
εύκολα να διαγραφεί το δήθεν χρέος,
ιδιωτικό ή δημόσιο.
Το
λεγόμενο χρέος προς τους πλούσιους, για
το οποίο μάλιστα οι πιο πλούσιοι πρακτικά
δεν φορολογούνται, ακυρώνει κάθε έννοια
δημοκρατίας, δικαιοσύνης ή επιείκειας.
Στην
πραγματικότητα σχεδόν το σύνολο του
χρέους δεν οφείλεται, αντίθετα από αυτά
που λεν διάφοροι, σε ασφαλιστικά ταμεία
εργαζόμενων ή σε νοικοκυρές που
αποταμίευσαν οικονομίες μιας ζωής.
Αντίθετα, οφείλεται κυρίως προς ένα
δομημένο δίκτυο τεράστιων πολυεθνικών
ελεγχόμενο από έναν συμπαγή πυρήνα
χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, μια
οικονομική υπερδύναμη η οποία επηρεάζει
σε παγκόσμιο επίπεδο αγορές, ανταγωνισμό
και χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Ποιοί
χρωστούν στο 1%; Πρακτικά όλοι εμείς οι
υπόλοιποι. Χρωστούμε έμμεσα, δηλαδή ως
πολίτες κρατών τα οποία αναδιανέμουν
τον πλούτο προς τα πάνω μέσω υπέρογκων
και ατελεύτητων αποπληρωμών χρέους.
Αλλά
οι περισσότεροι χρωστούμε και άμεσα.
Οικογένειες εργαζόμενων δανείζονται
για να συντηρηθούν, ή επειδή χρειάζονται
να σπουδάσουν τα παιδιά τους, να πληρώσουν
γιατρούς, ν’ αγοράσουν σπίτι ή αυτοκίνητο.
Δηλαδή να ζήσουν μια ζωή που ήταν κανονική
για τους γονείς μας αλλά τώρα πια, καθώς
οι δημόσιες παροχές στερεύουν ενώ ο
πλούτος συγκεντρώνεται σε ολοένα
λιγότερα χέρια, θεωρείται πολυτέλεια.
Παραδοσιακά
το χρέος απεικονιζόταν ως σκλαβιά. Σε
προηγούμενες εποχές, το να χρωστάς, ήταν
κυριολεκτικά λόγος υποδούλωσης. Οι
χρεωμένοι γονάτιζαν κάτω από το ζυγό
του ανατοκισμού. Όταν κάποια στιγμή το
χρέος τους γινόταν ανεξόφλητο έδιναν
στους πιστωτές τις γυναίκες και τα
παιδιά τους, ενώ στο τέλος γίνονταν
σκλάβοι και οι ίδιοι. Το ίδιο συμβαίνει
και σήμερα σ’ εκατομμύρια ανθρώπους,
ιδίως στις φτωχές χώρες. Δουλοπάροικοι
του χρέους υπάρχουν απ’ άκρη σ’ άκρη
του κόσμου.
Ένα
παράδειγμα αρκεί εδώ. Σε πολλά μέρη του
κόσμου οικογένειες χρεώνονται για να
στείλουν τα παιδιά τους σε κάποια πλούσια
χώρα. Φθάνοντας εκεί οι μετανάστες
δουλεύουν σαν σκλάβοι, στην πράξη αν
όχι επίσημα, για ν’ αποπληρώσουν
κεφάλαιο, τοκογλυφικούς τόκους και
πανωτόκια. Αν τυχόν πεθάνουν ή χαθούν,
ή απλώς αποτύχουν να ξεπληρώσουν το
χρέος, τότε υπουδουλώνονται άλλα μέλη
της οικογένειάς τους ώσπου να πληρωθούν
τόκοι και κεφάλαιο. Πολλά από αυτά τα
νέα παιδιά είναι νέες γυναίκες που
διοχετεύονται σε κυκλώματα πορνείας
όπου μαραίνονται γοργά και οι ζωές τους
σβήνουν.
Για
τα θύματα των σχέσεων χρέους, και είναι
αμέτρητα, ελάχιστα πράγματα βελτιώθηκαν
από τον καιρό του βασιλιά Χαμουραμπή.
Πηγή,
σύνδεσμοι, παραπομπές:
Comments
Post a Comment