του
system failure
Η πολιτική
αυστηρής λιτότητας και προσήλωσης στην
δημοσιονομική πειθαρχία που επιβάλλεται
στα κράτη της ευρωζώνης φαίνεται ότι
αποτυγχάνει πλήρως. Όχι μόνο δεν δίνει
κανένα σημάδι ελπίδας για το μέλλον,
αλλά ούτε και βελτιώνει τις οικονομίες
των κρατών, αντίθετα τις χειροτερεύει.
Η ανεργία σε Ελλάδα και Ισπανία έχει
σπάσει κάθε ρεκόρ, ενώ, η εικόνα ακόμα
και στις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες
της ευρωζώνης δεν φαίνεται να βελτιώνεται.
Οι
ομοιότητες με την περίοδο η οποία
ακολούθησε μετά το μεγάλο κραχ στην
Αμερική το 1929 είναι, θα μπορούσαμε να
πούμε, ανατριχιαστικές. Το χάσμα μεταξύ
φτωχών και πλουσίων βαθαίνει, ενώ ο
ακραίος εθνικισμός κερδίζει έδαφος σε
όλη την Ευρώπη παρά τις μεγάλες συμφορές
που επέφερε στο παρελθόν. Αν η ιστορία
επαναληφθεί, θα πρέπει δυστυχώς, να
περιμένουμε νέες μεγάλες αναταραχές
και συγκρούσεις παγκοσμίως, προς το
τέλος αυτής της δεκαετίας ή στις αρχές
της επόμενης. Όμως, υπάρχουν σήμερα και
ορισμένες διαφορές σε σχέση με την
περίοδο του μεσοπολέμου. Οι κυριότερες
από αυτές είναι η διόγκωση της
μεσαίας τάξης στην Δύση, η οικονομική
άνοδος των αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς
και η πλήρης απελευθέρωση και απορρύθμιση
της αγοράς και η ταχεία μεταφορά κεφαλαίων
με τη βοήθεια της τεχνολογίας.
Βιώνουμε
το παράδοξο ενός ολοκληρωτισμού ο οποίος
καταφέρνει και εξαπλώνεται παρά την
καταστροφή που επιφέρει. Οι συλλογική
μνήμη που λειτουργεί στις κοινωνίες,
αποτρέπει προς το παρόν τις μεγάλες
συγκρούσεις, αλλά το νέο δόγμα της
παγκοσμιοποίησης κομμένης και ραμμένης
στα μέτρα των μεγάλων τραπεζών και
εταιριών, χρησιμοποιεί την παλιά και
δοκιμασμένη συνταγή του "διαίρει και
βασίλευε", ώστε να επιβάλλει την
τελική επικράτηση αυτού του ολοκληρωτισμού.
Η
διασπασμένη μεσαία τάξη είναι ένα βασικό
όπλο που χρησιμοποιεί το νέο δόγμα. Σε
τοπικό επίπεδο κινητοποιούνται, με
αφορμή την οικονομική κρίση, αντικρουόμενα
συμφέροντα ομάδων της μεσαίας τάξης
εντός των κρατών. Χαρακτηριστικά
παραδείγματα στην Ελλάδα, είναι η διαμάχη
ξενοδόχων και ξενοδοχειακών υπαλλήλων
με αφορμή τις μειώσεις μισθών των
τελευταίων, φαρμακοποιών και ασθενών,
εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα και
εργαζόμενων στο δημόσιο τομέα με αφορμή
τις αμοιβές αλλά και τον διαφορετικό
βαθμό κινδύνου απόλυσης, συντεχνίες
που μένουν προσκολλημένες στην υπεράσπιση
αποκλειστικά των δικών τους συμφερόντων.
Μέσα στη θύελλα των περικοπών,
χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα
αποτελούν οι δικαστικοί, που εν όψει
νέων περικοπών στους μισθούς τους
απειλούν με κινητοποιήσεις, χωρίς να
μοιάζουν διατεθειμένοι να ενεργήσουν
αποφασιστικά για θέματα που καίνε την
Ελληνική κοινωνία όπως η δυνατότητα
λογιστικού ελέγχου του δημοσίου χρέους
και η πληθώρα σκανδάλων που αφορούν την
Ελληνική πολιτική τάξη και που
αποκαλύπτονται όλο και πιο συχνά
τελευταία. Όσο υπάρχουν τα αντικρουόμενα
συμφέροντα μέσα στην μεσαία τάξη, οι
μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους είναι
δώρο άδωρο.
Σε
υπερεθνικό επίπεδο, η μεσαίες τάξεις
των χωρών διχάζονται από στερεότυπα
που διαδίδουν τα φερέφωνα του νέου
δόγματος. Πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν
η απόδοση χαρακτηριστικών στους λαούς
της περιφέρειας της ευρωζώνης, όπως
τεμπέληδες, PIGS κ.λ.π., ενώ στις χώρες του
Ευρωπαϊκού νότου διαδίδεται η αντίληψη
ότι η Γερμανία συνεχίζει να επωφελείται
από την κρίση. Όλες αυτές οι σκόπιμα
χονδροειδείς γενικεύσεις που διαδίδονται
από τα φερέφωνα του νέου δόγματος, έχουν
σαν στόχο την αποτροπή μιας πιθανής
δυναμικής μαζικής κινητοποίησης της
μεσαίας τάξης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο,
η οποία θα μπορούσε να αποβεί καθοριστική
για την κατάργηση των πολιτικών που
προωθεί το νέο δόγμα.
Αλλά και
το επιχείρημα του νέου δόγματος, ότι η
Δύση δεν είναι ανταγωνιστική απέναντι
στα πολύ φθηνά μεροκάματα της Κίνας,
Ινδίας και ΝΑ Ασίας βοηθάει και στην
διατήρηση των φοβιών ανάμεσα στους
λαούς της Δύσης και αυτούς των
αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς οι εργαζόμενοι
στις χώρες της Δύσης χάνουν σταδιακά
όλα τα εργασιακά κεκτημένα, ενώ οι
εργαζόμενοι στις αναπτυσσόμενες χώρες
θέλουν να κατακτήσουν όλα όσα στερήθηκαν
τόσες δεκαετίες, με την "υπόσχεση"
του καπιταλισμού για μια καλύτερη ζωή.
Το παράδοξο είναι ότι οι εργαζόμενοι
στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες
δουλεύουν με μεροκάματα πείνας κάτω
από άθλιες συνθήκες αναμένοντας καρτερικά
αυτή την "υπόσχεση" του καπιταλισμού,
καθώς πολλοί από αυτούς, σε αρκετές
χώρες, έχουν βιώσει στο πετσί τους και
τον αυταρχισμό του Σοβιετικού Κομμουνισμού.
Οι δείκτες
σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες
ευημερούν, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι
υποφέρουν. Ο καπιταλισμός προσπαθεί να
"εξαγοράσει" τους λαούς των
αναπτυσσόμενων χωρών ενώ επιχειρεί
ταυτόχρονα να δημιουργήσει νέες δεξαμενές
καταναλωτών στην προσπάθειά του να
επιβιώσει, αλλά η χρηματιστηριακή
οικονομία του καπιταλισμού-καζίνο
δημιουργεί σε όλο τον πλανήτη φούσκες
που σκάνε με ρυθμό πολύ πιο γρήγορο
απ'ότι μπορεί να αναπτυχθεί ομαλά η
πραγματική οικονομία. Μόνο δύο πράγματα
μπορούν να επιβιώσουν μέσα σ'αυτή την
εξωφρενική κατάσταση: οι τράπεζες και
οι πολυεθνικές. Τα εθνικά κράτη
αποδομούνται και οι περισσότερες, αν
και πιστές στον καπιταλισμό, μικρομεσαίες
επιχειρήσεις εξαφανίζονται, ή στην
καλύτερη περίπτωση εξαγοράζονται, μη
μπορώντας να αντέξουν τον ανταγωνισμό.
Όμως
υπάρχουν και άλλα πεδία συγκρούσεων
που το νέο δόγμα τροφοδοτεί και
εκμεταλλεύεται. Σε επίπεδο αγορών, ο
καπιταλισμός-καζίνο δημιουργεί την
ψευδαίσθηση ότι οι πάντες έχουν τη
δυνατότητα να συμμετέχουν ισότιμα. Ένα
σημαντικό κομμάτι της μεσαίας τάξης
τζογάρει στα χρηματιστήρια και
αυτοκαταστρέφεται ή εξαγοράζεται, κάποιοι όμως δεν
χάνουν ποτέ, γιατί ακόμα και όταν έρθει
η οικονομική θύελλα, διασώζονται από
τις κυβερνήσεις με λεφτά των φορολογουμένων.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των
ανεξάρτητων κατόχων ομολόγων Ελληνικού
Δημοσίου που έχασαν τα λεφτά τους από
την κρίση χρέους, ενώ οι μεγάλες Ελληνικές
και Ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν
εκτεθειμένες, είτε εξασφάλισαν τα
χρήματά τους με τους όρους του νέου
δανεισμού, είτε διασώθηκαν με πακέτα
δισεκατομμυρίων.
Το νέο
δόγμα εκμεταλλεύεται και την ιδεολογική
πόλωση που μεγαλώνει σε περιόδους
κρίσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα
στην Ελλάδα είναι η άνοδος της ριζοσπαστικής
αριστεράς και του ακραίου εθνικισμού.
Η ρητορική που χρησιμοποιούν τα
αντιμνημονιακά κόμματα της αντιπολίτευσης
όσον αφορά την κρίση χρέους είναι σχεδόν
πανομοιότυπη και αν κάποιος έκρυβε το
λογότυπο στις ανακοινώσεις τους, δύσκολα
θα καταλάβαινε αν πρόκειται για Αριστερό,
Δεξιό ή ακραίο εθνικιστικό κόμμα. Όμως
όλα αυτά τα κόμματα αναλώνονται στην
σύγκρουση μεταξύ τους, δίνοντας την
εικόνα ότι το κύριο μέλημά τους είναι
να υπερασπιστούν με κάθε κόστος την
ιδεολογία τους, βάζοντας, συχνά, σε
δεύτερη μοίρα τον αγώνα τους κατά των
πολιτικών του μνημονίου. Αυτό κάνει
ευκολότερη τη δουλειά των φορέων του
νέου δόγματος και της συνέχισης των
πολιτικών λιτότητας και εξαθλίωσης της
κοινωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι,
σε μια περίοδο ενός τόσο άγριου οικονομικού
πολέμου, ακόμα και οι Δεξιών καταβολών
Ανεξάρτητοι Έλληνες που χαρακτηρίζονται
από έναν πιο ήπιο εθνικισμό, δυσκολεύονται
να συναντηθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ ώστε να
σχηματίσουν ένα συμπαγές ενιαίο μέτωπο
κατά των πολιτικών της εξαθλίωσης.
Ο
καπιταλισμός κατάφερε να γιγαντώσει
την μεσαία τάξη στη Δύση, αλλά τώρα, η
πιο φριχτή μετάλλαξή του, εκμεταλλεύεται
την μεγάλη της ανομοιογένεια - που μέχρι
τώρα ήταν καλά κρυμμένη κάτω από ένα
πέπλο επίπλαστης ευημερίας - προκειμένου
να διασωθεί και να κυριαρχήσει
ολοκληρωτικά. Η νέα αυτή μετάλλαξη του
καπιταλισμού, είτε θα καταφέρει να
δημιουργήσει νέες δεξαμενές καταναλωτών,
επιβάλλοντας έναν παγκόσμιο πολιτισμικό
ολοκληρωτισμό και κυριαρχώντας οριστικά,
είτε, μέσα από την φρενήρη πορεία του,
θα διαλύσει την μεσαία τάξη, θα αθετήσει
τις "υποσχέσεις" για μια καλύτερη
ζωή και τελικά θα αυτοκαταστραφεί.
Comments
Post a Comment